Pauze

Ben even met andere dingen bezig. Ga binnenkort weer verder.

Dinsdag 12 januari 1943

Ik sla mijn oogen open, en ondek dat het 6 uur is, ik ga er direct uit bed en ga mij wassen, koffie zetten, en daarna wek ik de andere die nog gerust liggen te slapen, die komen er nu ook uit, en weldra zitten wij allen, behalve Ari, weer aan het morgen ontbijt, en wij laten het ons weer lekker smaaken, het is maar zoo jammer, dat wij maar zoo zuinig aan moeten doen, maar ja het is eenmaal niet anders. 

Na het ontbijt, steek ik mijn laatste sigaret aan en ga dan mijn kaart afstempelen, en daarna naar mijn arbeid, dan om 9 uur brood eten, en dit maal ga ik naar onze kamer, omdat de maschiene stil stond en daar aangekomen hoor ik, dat er weer post is. Natuurlijk gauw even kijken van wie het is en dan zie ik dat het een brief  van mijn broer Vok is, uit Frankfurt a/d Main, ik lees hem gauw even door, en verneem nog enkele dingen van hem, en een paar bijzonderheden over zijn reis en aankomst in Frankfurt.

Dan na het brood eten, weer arbeiden tot 12.20 uur, en dan weer eten, het is van de middag weer koolsoep die wij kregen. Na drie borden vol naar binnen gewerkt te hebben, was mijn maag weer voor een paar uur gevuld. 

Wij zijn na het eten nog even brood en suiker wezen halen, en ook nog even naar sigaretten gevraagd, maar niet gekregen, dus zijn wij weer naar de fabriek gegaan en hebben nog gauw een paar sneetjes brood klaar gemaakt voor de middag, en ben toen weer naar mijn werk gegaan, toen weer arbeiden tot 6 uur, en in deze uuren gebeurd er niet veel bijzonders, als alleen wij krijgen een rolletje vittamine tabletten, die moeten wij iedere dag er een opnemen, nu na 6 uur eerst even kaart afstempelen, en daarna even Jan zijn instrument bekijken, want Jan die had een Tuba gekregen om op te spelen, maar hij was zoo droog, dat je moest er alles bij op zetten om er geluid uit te krijgen. 

Wij zijn tenminste maar gauw gaan brood eten, en hebben daarna een aardappeltje geschild, en wat kool schoon gemaakt. 

Ik ben mijn eigen toen gaan scheren en wassen, en ondertussen kookte de andere jongens een pannetje met chocolade, want wij hadden nog wat melk over, en Ari had nog wat cacaopoeder, dus zoodoende toen ik van het scheren en wassen terug kwam, stond er een beker met chocolade voor mij klaar, die heb ik gauw naar binnen gewerkt, en ben toen gaan schrijven in mijn dagboek, want de kool met aardappelen staan alweer lekker te koken, en die zullen wij zoo direct wel weer naar binnen transporteren, en zien hoe of het smaakt. 

En nu heb ik het binnen en het smaakte weer fijn hoor, net wat weinig vet, maar je moet maar denken waar het eene zit, kan het andere niet zitten, wij hebben er nog een worst in gekookt, maar die  smaakte geweldig naar uien, want Ari, die heeft zijn part maar rond gedeeld, want hij gaf er niet veel om. Nu en Teun die zat het ook met lange tanden te eten, maar ik heb het maar naar binnen gebracht, want zoo krek kun je niet kijken, en nu na het eten heb ik nog even een kaart naar mijn vriend Arian Heinen geschreven en nu leg ik voor deze dag, weer de laatste hand aan mijn dagboek. 

Jan die heeft net zijn goed in  de week gezet, en ik zal ook eens even kijken of er nog wat is, daar ik mijn goed in kan doen, en dan ga ik maar weer naar bed, want Teun en Roelof liggen al, en Gerrit is ook bezig om er onder te kruipen, ik heb dan mijn goed ook nog gauw even in de week gezet, een hemd en een onderbroek en 2 zakdoeken, en 2 paar sokken, en toen ben ook ik gauw naar bed gegaan, want het was al weer half 11 geweest, en weldra was ik dan ook weer gedachtenloos, zoo was dan ook deze dag weer voorbij.

Maandag 11 januari 1943

Ik wordt wakker, en ziet dat het al 6 uur is, Arend is er al reeds af, en nu ga ik er ook meteen maar af, ga me eigen wassen, en aankleeden, en daarna een keteltje koffie zetten, en ondertussen is Arend al aan het brood snijden, en nu komen de andere jongens er ook uit. 

Arend en ik beginnen vast brood te eten, het zijn 2 sneetjes met een plakje worst en een sneetje met kwark, een soort zure melk, wij bewaren dan nog twee sneetjes voor 9 uur. Daarna ga ik mjin kopje en mes schoon maken en steek een sigaretje op, en zoo zachtjes aan is het tijd om de kaart af te stempelen, na dat gedaan te hebben, ga ik nog even naar binnen, en dan gaan Jan en ik naar ons werk. 

Daar aangekomen was alles nog donker, nog even wachten en de lichten gaan aan, en de maschienes beginnnen te draaien en wij kunnen onze arbeid aanvangen, het wil eerst bij ons niet erg vlotten, want de maschiene die was wat droog, en die moest eerst goed gesmeerd worden, nu voordat alles goed draaide was het alweer half 9 geweest. Heb toen meteen mijn brood opgegeten, want de Meester had tegen ons gezegd, dat, als wij ons brood op gingen eten in onze kamer, wij daar niets voor uitbetaald kregen, dus bleven wij bij onze maschiene, want, de andere maschienes worden stopgezet, met brood eten, maar bij ons kan dat niet, met het oog op de lijm want anders droogt de lijm op, en dat mag niet, dus eten wij nu in het vervolg ons brood bij de maschiene op, en verder tot 12.20 uur was het aldoor met een steek, lijm uit de kelder rijden, naar een bak met water, om in te weken, nu en toen dat bijna gebeurd was, was het alweer etenstijd, en zijn wij gaan eten. 

Toen hoorde ik dat er nog post was, maar dat was niet voor mij, dus ben ik gauw naar het hotel gegaan om te eten, daar aangekomen, kregen wij eerst een bord soep, en daarna moesten wij even wachten, want de aardappelen waren nog niet klaar, na een minuut of 7 gewacht te hebben, kregen wij toen aardappelen, met rauwe rooie kool, en uitjes erdoor, nu ik kan niet zeggen dat ik het fijn vond, maar ja, er was nu nog niet anders dus aten wij het maar gewillig op, behalve Ari en Teun die lieten het staan, nu en ondertussen kwam de juffrouw er alweer aan met een schaal met aardappelen en een schaal met gestoofde roode kool nu dat was beter, want die ging erin als koek, ik was tenminste weer lekker dik, na eten zijn wij weer direct weg gegaan want het was al over eenen en wij moesten nog een paar sneetjes brood klaar maken, voor de middag. 

Dat hebben wij toen gauw gedaan, en zijn toen weer naar ons werk gegaan, nu en dat was weer een beetje lijm naar boven brengen, en daarna weer bij de maschiene helpen, ‘s middags kwam ik Ari ook nog tegen, en die zei, dat hij naar bed ging, want zei hij, ik heb het zoo geweldig in mijn rug, en hoofd, dat ik aan de Meester gevraagd heb, of ik naar bed mag, nu en dat was goed. 

Om 6 uur weer kaart afstempelen, en daarna brood eten, Arend maakt het brood klaar, en wij zitten er bij te kijken en nu ondekken wij dat Ari niet op bed ligt, o zei Gerrit, die is naar de dokter toe, want de Meester is met hem meegegaan, wij eten nu brood, en ondertussen komen die andere jongens ook binnen en even daarna komt Ari ook binnen, nu wij natuurlijk eerst vragen wat of de dokter gezegd had, ja zei hij, de dokter heeft gezegd, dat ik in bed blijven moet, en hij zou tabletten geven, die moest ik dan 4 per dag innemen, en het was een aardige dokter zei Ari, het was net een Hollander, zoo’n gezicht had hij zei Ari, nu toen heeft Ari nog een paar sneetjes brood gegeten, en is toen onder de wol gekropen, nu en Arend en Gerrit waren aan de beurt voor het vegen, die begonnen nu te vegen, en Jan en ik beginnen vast wat eten schoon te maken. Jan begint witte kool schoon te maken, en ik begin vast aardappelen te schillen, dus zijn wij allen weer aan de arbeid. 

Na dat gedaan te hebben, ben ik gaan schrijven in mijn dagboek, Arend begon te stoppen en Gerrit ook, Teun zit ook in zijn dagboek te schrijven en Jan ook, en ondertussen staat het eten alweer lekker te koken, na nog even gepraat te hebben, is het eten gaar en gaan wij eten, en wij hadden nog een beetje meer, omdat Ari op bed ligt, nu en het smaakt weer fijn hoor, want wij hebben er een worst in gekookt, die wij op de bon gekocht hadden, nu het was alles heerlijk, en een klein stukje vet van mij erin, dus hadden wij weer een lekker potje, nu na het eten mijn dagboek nog even bijwerken, en dan naar bed, want het is alweer 5 voor half 11, zoo is deze dag ook weer voorbij, en enkele oogenblikken later, lig ik op mijn eene oor en treed ik zachtjes het droomenland binnen.

Zondag 10 januari 1943

Tweede zondagmorgen in den vreemden, het is 8 uur als ik ontwaak, nu Jan en Arend, zijn al reeds op, en zijn al aan het brood eten, nu ik ga me wassen en ga ook vast een sneetje brood eten, en me aan kleeden, Jan en Arend zijn reeds al met de brieven naar het postkantoor en ik begin wederom in mijn dagboek te schrijven, ondertussen komen de anderen ook uit bed, en gaan der eigen wassen, nu ik heb de heele morgen in mijn dagboek zitten schrijven tot bijna 1 uur toe, nu toen zijn wij weer gaan eten en nu kregen wij soep vooraf, en daarna aardappelen, met gestoofde roode kool, en vruchten met sap na, nu het smaakte weer fijn hoor.

Nu na het eten hebben we nog een glas bier gedronken en hebben toen nog een poosje zitten praten, toen gaf Ari nog een rondje broossewasser, dat is net als ranja, nu het smaakte best, na nog even gezeten te hebben zijn wij om half drie opgestapt, en toen zijn wij weer naar de fabriek gegaan, en daar ben ik toen gebleven met Ari en Arend. En Gerrit, en Teun, Jan en Roelof zijn toen de bergen weer in geweest, en wij hebben zitten schrijven in ons dagboek, want wij waren allen een stuk achter, en dat wilden wij nu eerst inhalen, dus heb ik ook de heele middag weer zitten schrijven tot en met 7 uur, want toen was ik net gelijk. 

Nu Jan en Roelof kwamen om 5 uur terug uit de bergen, en ze zeien, dat wij er allemaal eens heen moeten, want daar zij nu geweest waren, had je een prachtig gezicht over de stad heen zeiden ze, nu dat zullen wij nog wel eens doen, eerst eten wij nu brood, en zitten dan gezellig nog eens te kletsen, wij kregen voor het brood ook nog even bezoek van de Franse krijgsgevangenen, die kwamen nog eens even bij ons kijken, en even een poosje praten,  want ze waren nu aan het werk, en moesten nu even wachten op een auto, nu ze hebben nog even wat foto’s staan te bekijken, en toen moesten ze al weer weg, want toen kwam er al weer een auto aan voor ze om te lossen. Nu en na het brood ben ik nog even aan het schrijven gegaan in mijn dagboek, en ondertussen zijn Jan en Teun een beetje aan het boomen over de polietiek, maar dat is ook maar even, want zeiden ze, we weten er allebei even weinig van af, en nu hebben wij allen ons dagboek bij, behalve Roelof, die houdt er geen dagboek op na, nu en Arend is na het brood al naar zijn bed gegaan, omdat hij niet wist wat of hij doen moest, en nu zit Ari op het kaft van zijn dagboek te schrijven zijn naam en wat voor een boek het is en Teun zit een sigaret te draaien, en Gerrit zit ook in een boekje te snuffelen, en Roelof staat bij Ari te kijken, en Jan is ook weer in zijn dagboek begonnen, en nu komen net de Amsterdammers weer binnen, en die zeggen dat ze naar Kassel zijn geweest, en nu hadden ze maar één kaartje gehad, enkel om naar Kassel te gaan, want nu ze terug moesten, hadden er een stel van de groene poliezei op het station gestaan, en nu hadden ze niet meer met de trein mee gedurfd, en toen zijn ze maar komen loopen, want ze zijn nu net binnen en het is nu vijf over 7, maar ze zeien ook, wat zitten wij hier dan in een hemel, want wat hebben die jongens het daar slecht, ze worden met de politie naar het werk gebracht, en weer terug gehaald, nu en dan krijgen zij twee aardappelen of drie en zitten er dan een paar slechte nu daar krijg je geen andere voor, ja wat het eten betreft, dan hebben wij het hier reuze voor elkaar.

En nu zitten wij hier met een heel koor bij elkaar, Jan is net bezig wat pap te koken, ik heb nu mijn pak gort mout gegeven, en Jan zal er wat griesmeel bij doen om het een beetje te binden, nu om 8 uur hebben wij gegeten en het was weer net als altijd, lekker voor ons doen, want wij hadden ze weer in de melk gekookt, nu en dat smaakt beter, als in water. 

Wij hadden dan het eten om kwart over 8 op, en Jan en Arend zijn meteen naar bed gegaan, en wij zijn nog wat opgebleven, ik heb nog wat zitten schrijven in mijn dagboek, en een beetje erin zitten lezen, nu en er waren nog andere jongens naar Kassel geweeest, en die zijn nu net terug, en die jongens hadden nog een Hollandse krant meegebracht, zoo dat wij weer eens een Hollandse krant onder onze oogen krijgen. 

Na nog even gepraat te hebben heb ik me toen ook uitgekleed, en ben toen ook maar naar bed gegaan, het was toen kwart voor 10, maar van slapen kwam vooreerst nog niets, want die eene Amsterdammer begon op zijn mond orgel te spelen en de andere er een beetje bij zingen, en een begon er bij te dansen. Nu en daar hebben wij ons slap om gelachen want die haalde van die rare grimmassen uit, dat je lachen moest, of je wilde of niet, nu en dat ging zoo door tot een uur of 11, en toen begon het stil te worden, en nu was ik weldra in het droomenland.

Zaterdag 9 januari 1943

Wij waren weer op tijd wakker even over zessen, hebben ons gewassen, koffie gezet, en brood gegeten, kaart afstempelen, en dan naar ons werk. 

Nu en dat was weer een beetje sjouwen, om 9 uur weer brood eten tot half 10, want zaterdags hebben wij een half uur schaft om brood te eten. Nu daarna weer werken tot 1 uur, nu en toen had Jan al gezegd tegen me dat er post voor me was uit Frankfurt, want dat had de portier al tegen Jan gezegd, nu en toen ik beneden kwam, toen kwam Jan al naar me toe, met een heele hand vol post, brieven en kaarten, nu het was net of ik Duizend Gulden kreeg, zoo blij was ik, nu en gauw toen even kijken van wie of het allemaal was, nu toen ontdekte ik eerst een kaart van Vok, die gauw even doorlezen in de tijd dat ik naar het hotel ging om te eten, want het was voor het eten, nu toen heb ik gauw gegeten, en toen gauw de brief van mijn vrouw doorlezen, en daarna de kaart van Lammert en van Grietje en Sinkje, en toen weer naar de fabriek en daar gauw even de andere brieven doorlezen, die andere brief van mijn vrouw, en toen nog de brief van Moeder, nu het waren blijde oogenblikken voor me, want de andere jongens waren erg jaloers, dat er voor hen nog geen brief was, want zeiden zij, is er voor ons ook geen brief bij, maar nee hoor, zij waren allen voor mij, en dan één voor Jan, nu zeiden zij, affijn wij kunnen nu toch ook ieder oogenblik een brief uit Holland verwachten, nu toen ik de brieven door had, ben ik gauw aan het schrijven gegaan naar mijn vrouw, nu en daar ben ik druk mee geweest tot 5 uur toe, en toen zou Jan ze gauw even gaan posten, maar Jan die kon niet meer op tijd klaar komen, en daarom besloot Jan maar om ze morgenvroeg even te gaan posten om 9 uur, want zondag is het postkantoor open van ‘s morgens 8 uur tot 9.30 uur. 

Nu en toen hebben wij eerst brood gegeten, en daarna ben Arend en ik ons gaan wassen in de badkamer onder de douch, want de wasinrichting is hier af, nu ik heb me eigen heel gewassen, en verschoond, dus ik was weer heel opgefrist, nu en toen was het al weer 9 uur voordat ik weer klaar was, toen ben ik nog even in mijn dagboek gaan zitten schrijven, en een brief naar Moeder, en een kaart naar Dirk Schouw, en een naar zijn vrouw en ook nog een kaart naar mijn broer Vok, nu en toen was het al weer etenstijd, wij hebben toen weer pap gegeten, en zijn toen gauw weer naar bed  gegaan, want het was al weer 12 uur voordat wij sliepen, zoo is dan de eerste arbeidsweek ten einde, en zoo slapen wij wederom, de zoete slaap van den harden arbeid. 

Vrijdag 8 januari 1943

Weer om 6 uur op. Wassen koffie zetten en brood eten, daarna onze kaart afstempelen, en toen weer naar ons werk, om 9 uur weer brood eten, en toen weer arbeiden tot 12.20. 

Ik kreeg ‘s morgens ook nog een ekstra kaart voor langdurige arbeid, nu om 12.20 weer eten en daar hadden wij weer snijboonensoep, nu en die smaakte goed, en weer net zoo veel als wij maar lusten, nu na het eten weer arbeiden tot half 6, want vrijdags werken wij maar tot half 6, nu na het werk zijn wij gauw naar de winkel gegaan, om boodschappen te doen, want om 6 uur zijn hier de winkels gesloten. 

Nu ik eerst vragen om sigaretten, want ik had de hele dag al zonder gedaan, nu en ze hadden ze gelukkig, het was wel niet veel wat ik kreeg, want ik kreeg er maar 6 stuks, nu en dat is niet veel, nu en ondertussen kwamen de andere jongens ook de winkel in, en die hadden meteen de levensmiddelenkaarten meegebracht, dus moesten Jan en ik weer terug om ook onze kaarten te halen, enfin, wij hebben ze gauw gehaald, en toen hebben we al de boodschappen genomen die wij krijgen konden op onze bonnen, nu en dat was 175 Gram marmelade, 225 Gram suiker, 62,5 Gram koffie surrogaat, 125 Gram boter, 80 Gram margerine, 350 Gram vlees, 62,5 Gram kaas, 150 Gram griesmeel of ander meel, een bon aardappelen, 4 bonnen voor verschillende doeleinden, wij hebben nu 2 weken er eieren op gehad, 2250 Gram brood, en dan hebben wij nog de ekstra kaart voor langdurige arbeid en daar kregen wij op 600 Gram brood en 20 Gram margerine, dus wij hadden een heele hoop boodschappen om mee te nemen, nu toen wij daar klaar mee waren, hebben we eerst brood gegeten en daarna de boel afgeruimd en toen ben ik aan het schrijven gegaan in mijn dagboek, maar nauwelijks was ik daar mee bezig, of de betriepsfuer kwam er in, en die vroeg waar of Gerrit van Dam was, nu Gerrit was net in het washok, dus was Gerrit er gauw bij, nu en toen hoorde hij dat hij aangewezen was als verbindingsman, nu wij hebben toen een heele tijd met de betriepsfuer staan praten, en Gerrit zei ook, ik vind dat Ari het beter wezen kan als ik, want ik kan heel geen Duits en Ari wel, nu zei Ari, als Gerrit er niets op tegen heb, dan wil ik het wel wezen nu en Gerrit zei, ik heb er niets op tegen, nu zei de betriepsfuer, laat dan Ari het wezen, dus zoo is Ari nu onze verbindingsman geworden, als wij nu wat hebben, moeten wij naar Ari toe, en die gaat dan naar de betriepsfuer, en die bespreekt het dan op het kantoor, nu wij hebben nog een heele tijd met de betriepsfuer staan te praten, want dat zei hij ook, tegen Ari, u bent nu hier in het gebouw overal verantwoordelijk voor, als er wat gebeurt, of als er wat kapot is, dus u weet er nu alles van, van het schoonhouden, en van alles wat hier noodig is, nu toen hij weg was, was het alweer half 10, en toen heb ik mijn schrift maar weer opgeborgen, en zijn wij weer pap gegeten, en die was nu fijn want die hadden wij in de melk gekookt, want wij hadden ook nog melkbonnen gekregen nu, het was nu totaal volmaakt wij hebben er heerlijk van gesmuld, en hebben gauw de boel afgewassen en daarna zijn we gauw onder de wol gekropen, en sliepen weldra als rozen.

Donderdag 7 januari 1943

Donderdag weer om 6 uur eruit, wassen koffie drinken en brood eten, kaart afstempelen, en weer naar het werk, nu en donderdag moest de maschiene gemaakt worden, dus moest ik maar weer ander werk doen, weer van alles wat doen. 9 uur weer schaften en toen weer arbeiden tot 12.20 toen weer warm eten in het hotel, daar kregen wij aardappelen met kool nu en dat was weer goed, daarna weer arbeiden tot half 3 en toen moesten wij op het kantoor komen, voor tabakskaarten en toeslagkaarten, nu daar hebben wij toen even geweest en daar kregen wij te horen, dat ze ons wel bezorgd zouden worden, nu wij weer naar onze arbeid, en dat was weer arbeiden tot 6 uur. Daarna weer brood eten, wassen en de boel schoonmaken, want Jan was door de portier aangewezen als lagerfuer, en nu had Jan een lijstje opgemaakt, om de boel schoon te houden, en donderdag waren wij aan de beurt, dus zijn wij aan de schoonmaak gegaan, nu en toen dat alles afgeloopen was, was het alweer half tien geworden en moesten wij gaan eten, want wij hadden een pan met pap gekookt, nu en die was zoo dik, dat de lepel er recht in bleef staan, ja dat komt, Jan die had er een heel pak mout in gedaan, nu en nu was ze veel te dik geworden, maar afijn we zullen maar denken, aldoende leert men, ze smaakte evenwel fijn al was het uit water, wat basterdsuiker van Roelof er over, en de smaak was weer goed, ja en zo tob je maar aan, wij hebben gauw de vaat weer afgewassen en Teun en Arend het brood klaar gemaakt, en toen weer gauw onder de wol, zoo was er weer een dag van zware arbeid achter ons.

Woensdag 6 januari 1943

Weer om 6 uur er uit, wassen, koffie zetten, en brood eten, daarna weer kaart afstempelen, en weer arbeiden tot 9 uur.

Van 9.20 uur tot 12.20 uur arbeiden toen gaan eten en daar kregen wij erwtensoep, nu en die was goed hoor, want weer net zoo veel als wij maar lusten, nu en na het eten weer arbeiden tot 6 uur, omstreeks half 4 toen kwam er een meester naar ons toe, en die gaf ons het eerste loon, nu dat was natuurlijk eerst even kijken hoeveel het was, nu en dat viel ons niet mee, want er zat niet meer in als 16 Mark 59 pfenning, en dat was dan loon over 4 dagen, nu wij vonden het niet veel, maar ja wat is er voor eerst nog aan te doen?

Wij zullen tenminste eerst eens afwachten, hoe of het vedder zal gaan anders dan zullen wij er eens over gaan praten op het kantoor, nu en toen maar weer arbeiden tot 6 uur daarna onze kaart afstempelen, en weer naar onze kamer. 

Daar aangekomen, was natuurlijk eerst de spraak over het loon, de een had 8 Mark, de ander 12 en weer een ander 16 Mark, nu het viel ons geen van allen mee, wij hebben toen maar gauw brood gegeten, en ons gewassen, en Jan en ik zijn toen weer naar die Duitser gegaan, want dat had hij ‘s middags nog aan mij gevraagd. 

Wij waren dan om half 9 bij hem, en hebben daar tot 10 uur gezeten, hebben nog een glaasje bier van hem gehad, en wat zitten praten, nu en om 10 uur zijn wij dan weer naar de fabriek gegaan, daar aangekomen waren de andere net bezig met het eten op te scheppen, wij hadden toen witte kool met aardappelen wij hebben dat lekker opgegeten en Jan en ik zijn toen gauw aan het schrijven gegaan, een brief naar onze vrouwen, maar wij konden onze gedachten haast niet bij den brief houden want die Amsterdammers waren aan het bakken vertellen nu en die waren zoo schunig, dat je kon onmogelijk je hoofd er goed bij houden, want de andere lagen aldoor te gieren van het lachen, nu en onwillekeurig dan moet je zelf ook lachen, nu het was dan ook al half een geweest voordat ik op bed lag, nu en Jan die kwam nog een kwartier later, nu en toen was alles weer rustig, want ik zei nog tegen Jan, het is net een groot varkenshok, want als je dat gesnork hoorde van al die jongens, nu dan zou je denken dat er een stel varkens in lag. Nu toen ik eenmaal lag toen sliep ik al heel gauw.

Dinsdag 5 januari 1943

‘S morgens om 6 uur opgestaan, brood gegeten, en ons gewassen. 

Kaart afstempelen en naar ons werk, nu en dat is alles weer hetzelfde, om 9 uur brood eten, en om 12.20 weer naar het hotel voor warm eten, daar kregen wij koolsoep met aardappelen erdoor, na het eten weer arbeiden tot 6 uur. 

Weer brood eten, ons wassen, en nauwelijks zaten wij weer of de deur ging open, en daar kwamen 6 Holllanders aanzetten allen afkomstig uit Amsterdam, nu dat was natuurlijk eerst even kennis maken, want die kwamen net uit Holland vandaan, nu wij allen erom heen, en vragen hoe of alles was. 

Nu daar knapte wij weer heel van op, ja want het waren echte Amsterdammers, want ze waren net gearriveerd of de kussen vlogen al door de kamer heen, nu het waren jollige lui die Amsterdammers, want de avond was nu zoo om, want ons eten was er bijna bij ingeschoten, wij hadden nu roode kool met aardappelen om te eten, en dat hebben wij toen maar weer gauw naar binnen gewerkt, want het was al weer laat geworden. 

Wij hebben toen gauw de vaat afgewassen, en Teun en Arend brood klaar gemaakt, en zijn toen gauw naar bed gegaan, maar van slapen kwam eerst nog niet veel, want die Amsterdammers hadden zoo’n drukte op der lijf, zoo dat het al weer laat was voordat wij in het droomenland waren.

Maandag 4 januari 1943

Om half 6 worden wij wakker, want die 4 jongens die op de andere fabriek werken, die moesten om half 6 op, want anders dan kunnen ze niet op tijd wezen nu en dan zijn wij ook meteen al wakker, nu en dan blijven wij nog even liggen, want wij behoeven pas om kwart over 6 op, nu wij zijn toen om kwart over 6 opgestaan, hebben ons gewassen, aangekleed, en koffie gezet, want kokend water hebben wij zoo uit de kraan dus wij behoeven, niet op kokend water te wachten, nu wij hebben brood gegeten en een sigaretje opgestoken, en nu was het al gauw 5 voor 7 zoo dat wij onze kaart af gingen stempelen, en toen naar ons werk gingen, daar aangekomen, kwam de Meester naar ons toe en die bracht ons nu weer bij een andere vent, want Jan en ik zijn tot nog toe aldoor nog bij elkaar, nu en daar aangekomen, moest ik eerst mee om alles te zien waar of alles stond, dat wij noodig hadden nu, en je moet mekaar maar begrijpen, want verstaan dat gaat een hoop keeren heel moeilijk, nu en toen ik dat allemaal gezien had, ja toen was ik nog niet veel wijzer geworden, want omdat je mekaar zoo slecht kunt verstaan, nu toen moest ik helpen de maschiene in orde te maken, nu en dat moeten ze je allemaal maar uitduiden enfin dat gaat nu wel beter want je went almaar beter aan elkaar, nu en met praten dat gaat ook wel beter, want ik ben hier net een groote week, dus dat zal alles nog wel goed komen, nu en onder al die bedrijven door was het al gauw 10 voor 9 en toen hadden wij schaft, om brood te eten, daarna zijn wij weer aan de arbeid gegaan tot 12.20 uur zijn toen wezen eten en kregen wij wortelen met aardappelen, en dat is dan hutspot want het is net soep, zoo nat is het, maar de smaak is goed, en dat is het voornaamste, nu na het eten weer arbeiden tot zes uur, nu ik hoorde nu dat het een leimmaschiene was daar ik bij werkte    ja want ik moest aldoor zakken met leim halen en dan in een ton gooien die aldoor staat te koken, want dan word die lijm dun en dan word ze in een bak gegooid bij de maschiene, en dan gaat dat allemaal electries door de maschiene zoo op het papier, want een groote rol papier zit er achter aan de maschiene en die komt zoo door de maschiene heen en gaat dan weer vedder door een bak met koude lucht, daar dat papier dan weer drogen moet, en komt dan bij Jan aan, en daar word er maschienaal scherpe steen en zand op gestrooid en dan gaat het weer door een bak, met heete lucht, en dan word het weer maschienaal op stokken opgevangen en dan gaat het zoo in lange banen een groote zaal rond om dan tenslotte droog en klaar weer op een rol opgevangen word, zoo is mijn werk nu, dat ik vandaag heb moeten doen tenminste ik arbeid dan bij de lijmmaschiene dat is daar mijn plaats, helpen rollen opzetten en lijm halen en in de tonnen doen nu en dat gaat zoo door tot 5 uur toe, en dan is het een beetje schoonmaken, de boel wat opruimen, en een beetje handen wassen nu en dan is het 6 uur, zoo heb ik nu de derde baas al, daar ik bij werk maar zoo ze zeiden, blijven wij daar nu voor vast, nu ik hoop het ook maar, want aldoor van de hak op de tak is ook niets, nu en nou nog gauw even de kaart afstempelen en dan is deze arbeidsdag ook al weer om en gaat ik de fabriek weer in, naar onze kamer, waar de andere jongens ook al waren, wij hebben toen eerst brood gegeten, en daarna ons wat gewassen en een aardappeltje geschild met wat kool schoongemaakt en hebben nog een kopje pitto gedronken en wat zitten zingen en ondertussen was het eten  gaar en hebben toen smakelijk gegeten, en zijn toen gauw naar het washok gegaan om de vaat te wassen en Teun en Arend maakten in tussentijd het brood klaar voor de volgende morgen nu toen waren wij net zoowat gelijk klaar, en zijn toen om kwart over 10 naar bed gegaan, en sliepen wij weldra allen als rozen.

Zondag 3 januari 1943

Zondagmorgen, het is al half negen voordat wij opstaan, wij wassen ons gauw en eten brood en Arie en Jan en Roelof gaan gauw weg om nog wat brieven en kaarten te posten en wij ruimen ondertussen de boel weer op, en gaan vast weer even zitten te schrijven en nu komen Arie en Jan en Roelof weer terug met de brieven bij der, want zeide ze, het postkantoor was al gesloten toen wij aankwamen want het gaat ‘s zondags ‘s morgens om half tien dicht, dus kregen wij onze brieven weer terug, nu wij besloten toen maar, om ze Maandag te posten, want dan moesten er maar een paar even vrij vragen om naar de post te gaan nu, en dan zou die Zwollenaar een Maandag even naar de post gaan, ja en nu was het weer 12 uur en moesten wij naar den fotograaf toe, daar zijn wij toen heen gegaan en hebben daar eerst met dien kerel staan praten, want die wou eerst almaar pasfoto’s van ons maken, eindelijk dan begreep hij dat wij der met zijn zevenen op wilden. Met Arie en Gerrit en Arend en Teun, die lieten nog een aparte foto maken, daar zij alleen op stonden, nu en toen zijn wij er met zijn zevenen opgegaan,  de grootste moesten gaan zitten en wij dat waren dan Roelof Jan en ik moesten staan, nu en wij hebben daar ons slap gelachen, want wij moesten vlug naar dat toestel kijken en dan zei die kerel, ik tel tot 3 toe en dan is het gebeurd, nu en dat deed hij zoo vlug dat wij er geen touw aan vast konden knoopen, hij begon eerst de foto’s te maken van Arie toen van Arend, en Teun en Gerrit, en tenslotte wij allen, nu wij waren dan net om 1 uur klaar en zijn toen meteen gaan eten nu en dat was weer dik voor mekaar daar, nu en na het eten zijn Jan en ik naar die Duitser gegaan, en daar aangekomen was het 3 uur nu wij werden allerhartelijkst ontvangen maar hij zelf was niet thuis zei ze, want hij was in een hotel werkzaam als kelner, maar zei ze kom binnen en ga zitten, nu wij hebben daar toen gegeten, hebben een spelletje gedaan, en hebben daarna wat foto’s zitten bekijken, wij kregen nog een glaasje bier, en zoo ongemerkt was het al weer 4 uur geworden, en maakten wij weer  aanstalten om weg te gaan nu zei ze ga je even bij men man aan ik zal Hansje wel meesturen dan kan die zeggen waar of hij is. Nu wij hebben haar bedankt voor het glaasje bier en de gastvrijheid en zijn toen opgestapt.

En toen wij weggingen, zei ze, jullie komen nog maar eens terug hoor, nu en dat aanbod hebben wij natuurlijk niet afgewezen, nu en toen zijn wij naar het hotel gegaan waar hij zelf was, nu daar aangekomen, daar ontmoete wij hem nu wij hebben toen maar een glaasje bier genomen en zijn even gaan zitten, en toen kwam hij bij ons zitten, wij hebben toen even zitten kletsen, maar hij moest iedere keer weg om bestellingen weg te brengen, zoodoende zijn wij niet lang gebleven omdat hij toch niet veel tijd had. 

Het was nu 5 uur en toen hebben wij afgerekend, ja dat wou hij eerst niet hebben maar wij zeiden dat wij bij zijn vrouw ook al een glaasje bier gedronken hadden, en dat wij dat nu niet voor niets wilden hebben, toen pakte hij het dan aan, en wij zijn toen meteen weggegaan. Want een zekere last drukte ons beide zoo zwaar, dat wij bijna niet meer loopen konden, want wij zijn toen gauw een straatje ingegaan, en hebben ons daar eerst ontdaan, van het overbodige water dat wij bij ons hadden, zijn toen gauw weer naar de fabriek gegaan,

en daar aangekomen waren de andere jongens al bezig met brood klaarmaken, dus konden wij ook zoo aanvallen, nu wij hebben toen eerst verslag uitgebracht van ons bezoek, en hebben toen brood gegeten, en hebben daarna de vaat gewassen, en ons weer uitgekleed, en ons goed opgeborgen en daarna heb ik nog een paar kaarten zitten schrijven en wat zitten zingen en wat zitten praten en zijn toen na nog wat gegeten te hebben al vroeg naar bed gegaan, want de volgende morgen dan moesten wij er al om zes uur uit want om 7 uur dan moesten wij beginnen en daarom wilden wij niet zoo laat naar bed gaan, wij hebben toen ons goed klaar gelegd voor de volgende dag en terwijl maakte Arend en Teun het brood vast klaar voor de volgende dag, nu en toen dat alles voor mekaar was, zijn wij om 10 uur onder de wol gekropen, maar van slapen kwam eeerst nog niet veel, want Teun die begon bakken te vertellen nu en toen hebben wij liggen te gieren van het lachen dat het was al half 12 voordat wij voorgoed onder zeil gingen. Zoo was dan de 2e Zondag ook weer voor ons voorbij. 

Zaterdag 2 januari 1943

‘s Morgens een beetje bijtijds opgestaan, gewassen, koffie en brood klaar gemaakt, ons aangekleed en brood gegeten en zijn toen met z‘n drieen Arend v/d Groep, Jan en ik naar het postkantoor gegaan om brieven te posten, daarvandaan zijn wij de stad in gegaan en hebben nog wat ansichtkaarten gekocht en schrijfblokken, voor een dagboek. Zijn toen weer naar de fabriek gegaan, hebben daar even gezeten en zijn toen gaan eten, daar kregen wij boerenkool, met pap vooraf en vruchten na. Nu dat was alles heerlijk, zijn toen na het eten weer terug naar de fabriek gegaan en hebben weer zitten schrijven, ik ben toen met mijn dagboek begonnen en de andere jongens, zoo als Teun, Arie en Gerrit en Roelof zijn toen de stad ingegaan, ook om boeken te koopen, en hebben toen meteen wat aardappelen meegebracht en kool, nu en ondertussen was ik aldoor druk met schrijven in mijn dagboek, wij hebben toen nog even zitten praten, en dan weer zingen, en nu was het al weer tijd geworden voor de boterham, nu en wij hadden Teun en Arend v/d Groep aangesteld als brood klaarmakers en Jan Heek als kok, en dan zou de rest de vaat afwassen, dan hadden wij allemaal wat te doen, nu en wij hadden het brood op. 

Nu en toen ging een ieder aan zijn arbeid.

Wij hadden ‘s middags ook nog geprobeerd om een foto van ons zevenen te laten maken.

Wij waren eerst bij een fotograaf en die was niet eerder op als ‘s middags 3 uur. Nu wij zijn toen de stad ingegaan om het daar te proberen. Toen bij de tweede kregen wij geen gehoor. Toen dan maar de derde, daar hebben wij het hele huis door lopen krossen met zijn zevenen, en tenslotte zaten wij allen boven daar in zoo’n kamertje en daar ontmoeten wij zoo’n oude man, en die zij dat hij het niet kon doen. Nu wij zijn daar toen weer vandaan gegaan naar de eerste fotograaf toe, die was nu open en daar kregen wij te hooren dat wij nu niet terecht konden, dat wij morgen maar om 12 uur terug moesten komen. Dus konden wij weer onverrichtte zaken terug keren, nu en ‘s avonds na het brood heb ik mijn sokken opgezocht, want die waren kapot gegaan en die heb ik toen zitten stoppen. Maar dat was me een karwei, want ik heb vast een uur aan de gang geweest voordat ik een paar gaatjes dicht had.

Nu en de andere jongens zeiden dat het netjes was, nu ik zelf kon er niet over roemen. Want als ik dan de stopjes van mijn vrouw bekeek, nu dan lekken die stopjes van mij nergens op, maar affijn dat mag hem niet hinderen. Ik heb toen nog een washandje wat dicht zitten naaien en zoodoende had ik mijn goed al weer dicht nu en Gerrit die was ook nog aan het stoppen want die had ook grootte gaten in zijn kousen, maar Gerrit die houde in het laats maar op want die waren zoo kapot dat hij er geen kans meer voor zag om ze dicht te krijgen, nu en Arend was ondertussen druk met koekjes te maken, want wij wilden nu wat betere koekjes hebben, nu en ze werden beter ook want nu smaakte ze heerlijk. Wij hebben daarna nog wat gegeten en zijn toen weer zingend onder de wol gekropen.